Jaką historię mają naczynia z miedzi, mosiądzu i spiżu?

Znamy dwie klasy mosiądzów – do odlewania i obróbki plastycznej. Są one znane od stuleci. Uczeni oceniają, że po raz pierwszy znalazł się w rękach ludzi już we startowym periodzie epoki żelaza w Indiach (znalezisko naczyń miedzianych i mosiężnych). Najważniejszym składnikiem mieszanki stopowej pozostaje cynk, z udziałem nawet do 40proc.. Mosiądze do przeróbki plastycznej dzieli się z kolei na dwuskładnikowe oraz wieloskładnikowe, które z kolei dzielą się na bezołowiowe i ołowiowe naczynia miedziane.

Ponadczasowe spiże i brązy

Więcej substancji można łączyć z miedzią, w celu uzyskania brązu, są to np. mangan, beryl, krzem, cyna, glin, ołów, a nawet inne składniki z tablicy Mendelejewa, także jako związki chemiczne. Tu dodatek do miedzi musi wynieść więcej niż 2 %, a w zależności od zastosowanego dodatku, określa się go jako brąz berylowy, aluminiowy, cynowy itp. Uzbrojenie, błyskotki, przedmioty codziennego użytku, naczynia uchodzące za miedziane w czasach przed nasza erą wykonywano z domieszką cyny. Brązy oznacza niewielki skurcz odlewniczy, co powoduje, że stosując je daje się tworzyć odlewy o skomplikowanych kształtach. Tak więc brązy rewelacyjnie przydają się do odlewania monumentów. Stop ten również cechuje ogromna niewrażliwość na skrajne warunki atmosferyczne, wysoka niewrażliwość na uszkodzenia mechaniczne i ogólna wytrzymałość. Plastyczne brązy prosto lutuje się i spawa; wykazują one sprężystość i nie rdzewieją.

Skąd wziąć spiż?

Spiże natomiast to stopy miedzi z cynkiem, cyną i ołowiem – niekiedy można zaliczyć ten rodzaj do brązów. Charakteryzuje je zwiększona zawartość cyny niż w klasycznym brązie. Ołów to 2-6%, a zawartość cynku – 2-7% składu mieszanki. Spiż cechuje doskonała odporność na ubytki i korozję. Stop ten znany był już przed naszą erą – stosowano go do tworzenia uzbrojenia, tak samo jak pozostałe odlewy miedziane – jako wyjątkowo twarde tworzywo. W średniowieczu ze spiżu ludwisarze formowali dzwony, natomiast w czasach późniejszych rusznikarze – armaty. Posiadanie uniwersalnych właściwości przez spiż stało się powodem przetopienia zarekwirowanych dzwonów w uzbrojenie. W ostatnich dekadach spiż ceniony jest głównie w środowisku rzeźbiarzy, stosuje się go do wytwarzania ozdobnych gadżetów.